ازگیل مازندرانی

ازگیل مازندرانی میوه ای است با نام علمی Mespilus germanica  که در گویش مازندرانی کِنِس و کُندس و در گویش گیلکی کونوس یا کُنوس نامیده می‌شود، ارتفاع درختچه ‌این محصول ۷ متر و گل‌هایی به رنگ صورتی کم ‌رنگ و منفرد و میوه‌ای به رنگ قهوه ای و کروی شکل که در گونه های وحشی با قطر ۲٫۵ سانتی متر و در گونه های پرورشی  ۵٫۵ سانتی متر یا بیشتر می باشد. از خانواده گل سرخیان و هم خانواده با سیب و گلابی است. به زبان فارسى قدیم به آن، “اردف” و “گیل” گفته می شد. 

تکثیر آن از طریق بذر و با قلمه نیز امکان پذیر است. اوایل بهار فصل شکوفایی آن و در اواخر پاییز و اوایل زمستان به بار می نشیند. 

این میوه فانتزی مشابه زالزالک بوده با این تفاوت که درشت تر و میوه رسیده آن نرم و شیرین و کمی با طعم گس می باشد. این محصول بصورت خودبارور و بیشتر در جنوب شرقی اروپا و جنوب غربی آسیا در جنگل‌های کم‌ بازده و مراتع و در خاک‌های گرم و خشک رشد مناسبی دارد. چوب آن بسیار محکم و مقاوم است به طوری که مردمان منطقه از شاخه‌های درختچه های آن برای تهیه لوازم چوبی مانند دسته تبر و بیل استفاده می‌کنند. البته شعله ملایم می تواند بر استحکام آن بیافزاید. ازگیل در اکثر جنگل‌ها و مناطق شمالی و همه بلندی های کرانه های دریا رشد می‌کند.

ازگیل گونه‌ای است در مسیر نور رشد و شاخه دوانی قابل توجهی دارد. این درخت دارای تیغ و از خانواده روداسه و دارای خواص دارویی بسیاری است:

– ازگیل دارای ۵۰% کالری است و مصرف آن باعث تولید انرژی و تقویت بدن می گردد و از طرفی فاقد هرگونه چربی اشباع و کلسترول است.

– از آنجا که ازگیل دارای آب مولکولی فراوانی است (۷۵%) بنابراین گزینه بسیار مناسبی برای دفع سنگ کلیه و مبارزه با سموم بدن می باشد. علاوه بر میوه می توان از برگ این محصول نیز بدین منظور استفاده کرد.

– ازگیل سرشار از مواد معدنی از جمله فسفر، کلسیم، پتاسیم، منیزیم، منگنز و آهن می باشد و به همین دلیل برای بیماران مبتلا به فشار خون بسیار مفید است و همچنین به دلیل داشتن منیزیم در درمان پروستات اثر خوبی دارد.

– ازگیل به دلیل دارا بودن فنولیک اسید و فلاوونوئیدها یکی از قویترین آنتی اکسیدانهای طبیعی بوده و باعث از بین رفتن رادیکالهای آزاد شده و در نهایت از ابتلاء به بسیاری از سرطانها جلوگیری می کند.

– ازگیل به دلیل دارا بودن قند کم میوه مناسبی برای افراد دیابتی به شمار می رود و از سویی فیبر آن به کنترل قند خون کمک شایانی می کند.

– ازگیل به دلیل دارا بودن ویتامین B برای تقویت اعصاب بسیار مفید بوده و بعنوان یک داروی آرام بخش محسوب می شود و از طرفی ویتامین C موجود در آن به جذب آهن کمک کرده و گزینه مناسبی برای افرادی است که دارای فقر آهن هستند.

– ازگیل دارای لعاب نباتی زیادی است که باعث نرم شدن سینه و فرو نشاندن عطش و ضد صفراست و نیز دارای ماده ای بنام تانن است که این ماده داروی مناسبی برای درمان عفونتهای روده بزرگ بوده و بعنوان ضداسهال و سفت کننده و رفع التهاب معده مصرف می شود.

– آب ازگیل و جوشانده برگ آن برای درمان بیماریهای دهان و تورم مخاط گلو و نیز اسهال استفاده می گردد.

- همچنین این میوه برای درمان ناراحتی هایی از جمله اسید اوریک، طپش قلب، اسهال خونی، عطش، زیادی آب بزاق، نقرس و ورم قولون مفید می باشد.

- ازگیل سرشار از پکتین بوده و به سرعت فاسد می شود بنابراین علاوه بر مصرف میوه از آن برای تهیه ژله، مارمالاد، مربا، ترشی و کنسرو و نیز از عصاره آن بعنوان شربت و چاشنی در غذا استفاده می شود.